Schaarste heeft positieve en negatieve gevolgen; laten we eens beginnen bij de positieve gevolgen: als ik een deadline heb en daardoor een schaarste aan tijd ervaar kan ik beter focussen. als ik aan het einde van de maand krap bij kas zit kan ik de waarde van geld beter inschatten en zal ik spaarzamer omgaan met mijn euro's.
Bandbreedte
Maar helaas heeft schaarste ook negatieve gevolgen: de focus op de schaarste maakt dat een gedeelte van mijn denkkracht, door Mullainathan en Shafir beschreven als bandbreedte, in beslag genomen door de schaarste. Dat is niet zo erg als het een keer gebeurt, maar als schaarste chronisch wordt levert het wel grote problemen op: Arme mensen, mensen met een schaarste aan geld, zijn continu bezig de eindjes aan elkaar te knopen en hebben daardoor continu minder bandbreedte beschikbaar, wat maakt dat zaken die aan de rand van de bandbreedte zitten, zoals rekeningen op tijd betalen, informatie verwerken en arbeidsproductiviteit in de knel komen. Een voorbeeld is de arme student die ook tijdens zijn colleges steeds denkt aan hoe hij de huur van zijn studentenkamer deze maand gaat betalen, hij zal weinig opnemen van de stof die wordt gebracht en slecht scoren op zijn tentamens.
Schaarsteval
Mullainathan en Shafir introduceren de term 'schaarsteval' om aan te geven dat mensen die schaarste ervaren door hun focus en gebrek aan bandbreedte niet de mogelijkheden kunnen benutten om uit de schaarste te komen, maar steeds dieper wegzakken in schaarste; met een aantal onderzoeken onder oa aziatische boeren wordt dit begrip geïllustreerd. Zij geven niet de sleutel tot de oplossingen van het wereldwijde armoedeprobleem maar bieden wel aanknopingspunten: mensen met schaarste helpen door een omgeving te creëren waarin zij niet in de schaarsteval kunnen trappen, zowel op individueel niveau, organisatie niveau als landelijk niveau. Hier komt wat politiek en ethisch bewustzijn om de hoek; mogen wij arme mensen 'betuttelen'om te voorkomen dat zij nog armer worden?
70-20-10
Toch zitten er veel mogelijkheden in het creëren van een omgeving die foute beslissingen voorkomt; de hele 70-20-10 beweging is gebaseerd op de vooronderstelling dat gedrag grotendeels wordt bepaald door de omstandigheden en het systeem, en dat je het systeem 'fool-proof' kunt maken. In een bommenjager de knopjes voor het uitzetten van het landingsgestel en het afwerpen van de bommen naast elkaar zetten vraagt om fouten.
Toepassing in mijn praktijk
In mijn coachingen ben ik sinds het lezen van het boek regelmatig op het begrip bandbreedte ingegaan: wat neemt bij jou denkcapaciteit in beslag, hoe zou je jouw bandbreedte maximaal kunnen inzetten? Mijn ervaring is dat mensen de begrippen heel makkelijk herkennen en accepteren, en dat het handvatten geeft om met coachees het gesprek aan te gaan over het creëren van condities en kansen. Mijn motto blijft: Je kunt de wind niet bepalen maar wel zelf de zeilen zetten, en deze begrippen geven weer extra lijnen en schoten om die zeilen te zetten.
Bronnen:
Mullainathan en Shafir, Schaarste-hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen (2013) ISBN/EAN: 9789490574994
en dank aan Mark van der Zwan voor de boekentip
Geen opmerkingen:
Een reactie posten