burn out of bore out

In mijn trainingen over persoonlijke effectiviteit kom ik vaak mensen tegen met vragen over stress: Is stress slecht? Heb je nou wel of geen stress nodig om te presteren? 

Wat is stress?

Laten we beginnen met het definiëren van stress: in ons dagelijkse taalgebruik hebben we het bij stress soms over prikkels en gebeurtenissen, en soms over lichamelijke en geestelijke effecten; we gebruiken hetzelfde woord dus voor zowel de oorzaak als voor het gevolg. 

Om helder te maken wat we bedoelen zal ik het daarom hebben over stressor als het gaat om gebeurtenissen, situaties of prikkels, en over stress-respons als het gaat om psychische, fysiologische en chemische reacties op de stressor.

Effecten van stress

Bij stress-respons komen er hormonen vrij, stress-hormonen zoals adrenaline, noradrenaline en cortisol. Biomedisch zorgen deze hormonen ervoor dat je lichaam in staat van paraatheid komt: 

je hartslag en je ademhaling versnellen, je concentratievermogen verhoogt, glucose komt vrij, bloedtoevoer naar de darmen wordt geremd, je geheugen verbetert (tijdelijk) en je gevoel van tijd verandert: gebeurtenissen lijken trager te verlopen.

Al deze effecten zijn in principe reversibel: als de stressor stopt dan wordt alles weer normaal. Maar als de stressor aanhoudt, of als je om enige reden gestressed dan kan dat leiden tot hoge bloeddruk, slapeloosheid, hartklachten, verminderde weerstand en nog veel meer.

Relatie stress en prestatie

Al in het begin van de 20e eeuw deden Yerkes en Dodson onderzoek naar het effect van stress op het presteren van mensen en dieren, en zij ontdekten dat  er een relatie is tussen stress en prestatie.zij gingen hierbij uit van meetbare stressrespons

Je ziet in deze grafiek dat er zoiets als een optimaal stress-niveau bestaat.Een beetje stress is nodig: zonder stress kom je tot niets. Je herkent vast wel dat je op luie dagen nog niet eens wil opstaan om een kop thee te zetten. Een beetje stress zorgt dat je alert bent en actie kunt nemen. 

Het optimale stress-niveau verschilt van mens tot mens; de ene houdt van druk en deadlines, en heeft die adrenaline nodig om optimaal te presteren, een ander wil liever in alle rust werken, presteert dan optimaal.

Wat in elk geval heel duidelijk blijkt uit alle onderzoek dat sinds Yerkes en Dodson is gedaan is dat bij iedereen te veel en te lang stress de prestaties vermindert. 

Aanhoudende stress

De beroemde stressonderzoeker Robert Sapolsky stelde dat ons fysiologisch systeem gemaakt is om te reageren op acute fysieke noodsituaties maar niet voor bedoeld is voor de lange termijn. Aanhoudende stress kan ontstaan doordat er van buitenaf langdurig stress wordt uitgeoefend: oorlog, hongersnood, maar ook tijdsdruk en mentale onderdrukking.

Maar daarnaast creëren we als mensen ook op een andere manier langdurige stress: door te piekeren. Door onze mentale vermogens creëren wij op die manier onze eigen lange-termijn stressor. Door te piekeren schakelen we het systeem dat bedoeld is voor korte fight -en flight reacties langdurig in, terwijl dat systeem daar niet voor bedoeld is.

Burn out en Bore out

Burn Out is een reactie op te lang te veel stress. Bore Out, een langdurige blootstelling aan te weinig stress heeft een even desastreus effect op de prestatie. Bore out kan worden veroorzaakt door te routinematig werk of door werk onder je niveau. Streef dus niet naar géén stress, maar naar een gezonde dosis stress én naar voldoende ontspanning.

Meer weten

Neem gerust contact op met info@barcavela.nl voor trainingen en coaching op het gebied van persoonlijke effectiviteit, waarin je leert om op een gezonde manier met stress om te gaan

Bronnen

• Yerkes, R.M. & J.D. Dodson (1908). The Relation of Strength of Stimulus to Rapidity of Habit-Formation. Journal of Comparative Neurology and Psychology, 18, 459-482.
• Sapolsky, R.M (1996) Why Stress Is Bad for Your Brain. Science Vol. 273 no. 5276 pp. 749-750