dinsdag 7 april 2015

ben ik te oud om te leren?

het breinEen van de grote voordelen van zelfstandige zijn, is dat ik zo veel mag leren! Boeken lezen, seminars volgen, workshops bezoeken, en heel veel training-on-the-job uiteraard.

De laatste tijd kwamen er steeds boeken en trainingen over de werking van het brein langs. Zonder de illusie te hebben nu een brein-expert te zijn, ben ik wel tot een aantal verrassende inzichten gekomen.

Mythes

Soms is het ontluisterend om erachter te komen dat wat we decennia voor waar hebben aangenomen, gewoonweg niet klopt: creatieveling zijn geen rechterkant-breiners, en accountants geen mensen die alleen de linkerzijde van hun brein gebruiken. Een aantal breinfuncties is wel geconcentreerd aan een zijde van het brein, maar we gebruiken allemaal zowel de linkerkant als de rechterkant van ons brein omdat deze volledig onderling afhankelijk zijn.

Of bijvoorbeeld de oude aanname dat we maar 10% van ons brein benutten; dat blijkt volgens de nieuwste inzichten absoluut niet zo te zijn. Elke hersencel in ons brein is continu actief.
Aangezien niet gebruikte verbindingen worden afgebroken, zou het volgens neurowetenschapper Nienke van Atteveldt ook heel vreemd zijn als we maar 10% van onze cellen gebruiken, want dan zou het overgrote deel van ons brein afsterven , wat wordt weersproken door MRI-scans. In dit artikel legt Nienke van Atteveldt waarom we die mythe zo graag blijven geloven.

Feiten

multitasking mug

Gelukkig worden een aantal inzichten ook gewoon volledig bevestigd: bijvoorbeeld dat je brein niet kan multitasken. Elke taak vraagt focus, en elke verandering van aandacht vraagt tijd en energie. Multitasking is daarmee, zoals doms gesteld "the single best way to scew up both jobs".






Ook de NLP stelling dat "Energy flows where attention goes", blijkt nog steeds helemaal te kloppen: je brein legt continue nieuwe verbindingen en versterkt deze bij veelvuldig gebruik; niet gebruikte paden vergaan.

Leer-voorwaarden

Een tijdje geleden woonde ik een kennisproeverij van de Universiteit Maastricht bij, en volgde een workshop over de meest recente wetenschappelijke inzichten rondom brein en leren. Van Dr. Sonja Zaar leerde ik daar een aantal voorwaarden om je brein optimaal in staat te stellen om te leren: lichamelijke conditie, emotioneel welzijn, totale beleving en actieve betrokkenheid.

Deze informatie kun je gebruiken om zélf makkelijker te gaan leren, en in de trainingen van Barcavela gebruiken we ze om het de deelnemers makkelijker te maken om te leren:

Wat kun je (makkelijk) zelf doen:

Dit betreft vooral basale zaken, die je moeder je waarschijnlijk al vertelde, en die daarnaast ook wetenschappelijk onderbouwd zijn, zoals gezond eten, genoeg drinken, voldoende slapen, frisse lucht en af en toe bewegen:
  • gezonde voeding (niet persé power foods, maar veel groente, veel fruit en weinig suiker is wel een grote lijn)
  • voldoende water (ca 2 liter)
  • genoeg slaap (het aantal uren is persoonlijk, een gemiddeld optimum is 7,6 uur, maar 6-10 uur is normaal, kijk ook eens hier naar de overige effecten van te weinig slaap)
  • je hersenen hebben een heel hoge verbranding, en hebben dus veel zuurstof nodig (20% van je totale lichamelijke zuurstofbehoefte). Zorg dus voor voldoende zuurstof in je omgeving (onder andere door ventilatie)
  • voldoende lichaamsbeweging (geen topsport, maar wel elk uur bewegen, en elke dag een half uurtje matig intensieve beweging)
  • downtime (rustmomenten zonder elektronica, middagdutje van 5 minuten, maar ook meditatie en mindfulness)
En daarnaast kun je zelf natuurlijk ook invloed uitoefen op je emotioneel welzijn, de totale beleving en je actieve betrokkenheid, bijvoorbeeld door
  • je doelen uitdagend te stellen (1% meer Franse woordjes is meestal geen uitdaging; 2 keer zoveel Franse woordjes is wel degelijk een uitdaging; je doel uitdagend maar niet onmogelijk maken helpt om het te bereiken)
  • vragen stellen (het grote leeradvies aan eindexamenkandidaten is om vooral niet te gaan onderstrepen, maar om jezelf vragen te stellen; als je het uit kan leggen dán snap je het)
  • intrinsieke motivatie (leren wat JIJ wilt leren, niet wat je leraar, baas of ouder van je verwacht)
  • leren door onderdompeling (het maakt een enorm verschil of je 1 uur Franse woordjes leert of de hele dag in Frankrijk Frans spreekt- bij onderdompeling gaan je hersenen 's nachts aan het werk om te herhalen en te verdiepen, zie ook dit artikel)

Leervoorwaarden binnen onze trainingen

In de trainingen van Barcavela besteden we ook aandacht aan lichamelijke conditie, emotioneel welzijn, totale beleving en actieve betrokkenheid, bijvoorbeeld door:

  • afwisseling tussen uptime en downtime: dit doen we bijvoorbeeld door regelmatig pauzes in te lassen, buiten de trainingsruimte, en bij voorkeur te trainen op lokaties in het buitengebied.
  • vertrouwen: het geloof uitstralen dat je kúnt leren is essentieel om deelnemers te laten leren; lees ook de eerdere blog over growth mindset
  • veiligheid: met het mes op de keel, is het lastig leren. Plezier daarentegen helpt bij leren. Een van mijn opdrachtgevers heeft zelfs als motto: lol en leren
  • intrinsieke motivatie: met behulp van intakes zorgen we dat we trainen wat de deelnemer wil leren, waarbij het aan ons is om ervoor te zorgen dat dat aansluit bij wat de opdrachtgever van ons verwacht
  • deelnemen: Ik ben  destijds in Maastricht gaan studeren vanwege het Probleem Gestuurd Onderwijs; zelf aan de hand van casuïstiek ontdekken wat je nog niet weet en die kennis gaan verzamelen en delen; dit draag ik nog steeds bij me en maakt dat ik erop toezie dat we niet doceren maar mensen uitdagen om te leren)
  • doen: bij trainingen zetten we heel vaak trainingsacteurs in; wéten is 1 ding, maar dan ook nog doen en oefenen geeft zoveel meer leerrendement)
  • complex: met alle zintuigen ondergaan; leren is niet alleen een bewust maar ook een onderbewust proces. Ook hier vind ik de link met NLP heel leuk: informatie kan zowel auditief, visueel, kinestetisch, olfactoir als gustatoir zijn, en iedereen heeft zijn eigen favoriete manier van informatie opnemen. Hoe meer manieren wij gebruiken, hoe meer informatie ook daadwerkelijk blijft hangen

En nu?

Wat ga jij doen om jouw brein nog beter in staat te stellen tot leren? Ik ga nu een blokje lopen (beweging en zuurstof), zodat ik straks nog beter kan leren en presteren.

Boekentip: 

Daniel Levitin. Een opgeruimde geest

PS

Graag wil ik  eindigen met een wens aan Sonja Zaar:  heel veel succes in je nieuwe carrièrestap, en ik hoop nog veel van je te mogen leren!

donderdag 2 april 2015

veranderen gaat in kleine stapjes


Soms word ik gevraagd om een veranderingsproces te begeleiden, en verwacht de opdrachtgever dat mensen met weerstand door mijn begeleiding na 2 sessies staan te springen om aan de verandering te mogen beginnen. Door schade en schande wijs geworden moet ik bekennen dat dat zelfs mij niet lukt....

Wat ik gelukkig wel kan is, samen de leidinggevenden, mensen stapje voor stapje door het veranderingsproces te begeleiden.

Een heel belangrijke eerste stap daarbij is om te ontdekken waarom mensen de verandering niet willen, en er echt naar te luisteren, en er zo mogelijk zelfs iets van te leren. Pas als mensen het gevoel hebben dat er naar hun redenen geluisterd is kunnen zij gaan luisteren naar mij of naar hun leidinggevende, en wellicht redenen gaan ontdekken waarom ze wél zouden kunnen of moeten veranderen.

De tweede stap gaat over het durven vertrouwen in de verander/mogelijkheden van mensen zelf. Dat kan ik tóch niet..., dat hebben we al eerder geprobeerd en dat lukte tóch nooit... Ook hier is het heel belangrijk om te ontdekken waar deze vooronderstellingen vandaan komen, om van daaruit te kunnen gaan kijken naar manieren om dat vertrouwen wel te gaan krijgen.

Pas als als mensen deze eerste twee stappen hebben genomen heeft het zin om naar het hóe te gaan kijken: wat precies moet er gebeuren, hoe exact moet het gaan worden.

Bovenstaande cartoon (ik weet helaas niet wie de rechtmatige eigenaar is, weet jij het wel geef het mij svp door) geeft deze stappen fantastisch weer. Het lijkt alsof de eerste 2 stappen maar twee onbelangrijke tredes zijn die je best zou kunnen overslaan, maar schijn bedriegt; zonder deze twee stappen is elke verandering gedoemd te mislukken.

Deze blog werd al eerder gepubliceerd via Blogger.
Wil je mijn artikel opnemen in een website/blog, tijdschrift of ander medium? Leuk!
Dan vraag ik je wel mij hierover te informeren én de volgende tekst op te nemen: "Door Ellen Schiffeleers, business coach/trainer voor ondernemende professionals. Ga naar www.barcavela.nl : "Barcavela, slimme mensen wijzer maken".